Thu nhập cơ bản (basic income)

By | 2017-01-02

Ngày 1-1-2017, Phần Lan bắt đầu chương trình thí điểm kéo dài 2 năm về thu nhập cơ bản (basic income, còn gọi là thu nhập tối thiểu, minimum income). Có 2.000 công dân đang ăn trợ cấp thất nghiệp được chọn ngẫu nhiên để tham gia chương trình này.

Những người được chọn sẽ được cấp thu nhập cơ bản hàng tháng 560 euro, mà không bắt buộc phải khai báo họ tiêu khoản tiền đó ra sao. Số tiền này sẽ được trừ khỏi bất cứ khoản phúc lợi nào khác mà họ đã nhận.

Theo số liệu chính thức, thu nhập trung bình trong khu vực tư nhân ở Phần Lan là 3.500 euro/tháng.

Thiết kế của chương trình này nhắm tới ngăn ngừa vấn đề “không có động cơ làm việc” của người thất nghiệp. Những người được chọn sẽ tiếp tục nhận được 560 euro ngay cả sau khi có việc làm.

Theo hệ thống an sinh xã hội hào phóng nhưng phức tạp của Phần Lan, người thất nghiệp hiện tại có thể từ chối một việc làm thu nhập thấp hoặc ngắn hạn vì sợ các phúc lợi tài chính của mình sẽ bị giảm mạnh. Tỷ lệ thất nghiệp ở Phần Lan (dân số 5,5 triệu) là 8,1% vào tháng 11-2016 với khoảng  213.000 không có việc làm — không đổi so với năm trước.

Với chương trình này, Phần Lan là nước đầu tiên ở Châu Âu thí điểm về thu nhập cơ bản. Trong một cuộc trưng cầu ý dân hồi mùa hè năm rồi, Thụy Sỹ đã bác bỏ mức thu nhập cơ bản phổ quát khoảng $3.300/tháng vì sợ nó sẽ khiến quốc gia khánh tận và khuyến khích người ta ăn không ngồi rồi.

Canada đã khảo sát ý tưởng này vào cuối thập niên 1970 khi thị trấn Dauphin, Manitoba, thử nghiệm “thu nhập tối thiểu” cho những cư dân có thu nhập thấp, được xác định bằng 60% mức nghèo đói. Kết quả cho thấy có sự sút giảm về số trường hợp nhập viện và các vấn đề bệnh tâm thần, tăng tỷ lệ tốt nghiệp trung học ở nam thanh niên và không có mấy tác động tới động cơ làm việc của cư dân.

Gần đây, chính quyền Ontario muốn tỉnh đông dân nhất Canada trở thành nơi đầu tiên ở Bắc Mỹ có chương trình thí điểm lớn nhất về thu nhập cơ bản. Chính quyền đã bổ nhiệm một cựu thượng nghị sĩ liên bang làm cố vấn đặc biệt để nghiên cứu cách thực hiện. Hồi đầu tháng 11-2016, cựu thượng nghị sĩ Hugh Segal đã đề xuất mức thu nhập cơ bản tối thiểu $1.320/tháng (gần 940 euro), tức khoảng 75% mức nghèo đói, và những người bị khuyết tật sẽ được thêm $500/tháng.

Người dân Ontario được mời đóng góp ý kiến về đề xuất của ông Segal trên mạng và tại một trong 15 buổi tham vấn công chúng từ tháng 11-2016 tới cuối tháng 1-2017. Chính quyền Ontario sẽ công bố báo cáo cuối cùng về các đợt tham vấn công chúng này và đưa ra kế hoạch làm thí điểm trước tháng 4-2017.

Để hiểu thêm về vấn đề này, mời đọc bài chi tiết của tôi hồi tháng 4-2016: Nhà nước cấp thu nhập cơ bản cho dân: mơ dễ hơn làm.

PVLH

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *