Ký giả và kỹ giả

Dịch là phản dịch, Tạp nhạp
notebook_reporter

Trang mạng của “Đề án nghiên cứu truyền thông Trung Quốc” (China Media Project, 中國傳媒研究計劃) của Viện Đại học Hương Cảng có chuyên mục “Từ điển truyền thông” (Media Dictionary) giảng giải những từ ngữ thuộc loại ‘chỉ có ở Trung Quốc’. Đọc rồi ngẫm lại thấy nhiều mục giống y như ở Việt Nam.

Từ kỹ giả là một ví dụ.  Mấy năm trước cư dân mạng đặt ra thuật ngữ này để bày tỏ bất bình với đạo đức nghề nghiệp yếu kém của giới làm báo. Từ này chỉ những nhà báo, nhất là từ các cơ quan truyền thông chính thức của đảng, sẵn sàng bẻ cong ngòi bút. Một thay đổi nhỏ nhiều hàm ý: về căn bản thì phát âm giống nhau, nhưng chữ (記, ) trong ký giả (記者, jìzhě) được thay bằng kỹ (妓, jì; gái điếm).

Từ này được dịch sang tiếng Anh là whorespondent, kết hợp giữa whore (gái điếm)  correspondent (ký giả, phóng viên). Nhưng chỉ là cách dịch để thể hiện lối chơi chữ nói trên, chứ không thể nào lột tả hết những ẩn ý do bối cảnh chính trị xã hội của Trung Quốc. Thử hỏi bác Gúc thì thấy whorespondent hầu như không được dùng trong tiếng Anh. Ngoài mục từ này ở Media Dictionary của CMP, các kết quả tìm kiếm chỉ quy tụ về một trường hợp chỉ trích nữ phóng viên Dana Bash của CNN khi phỏng vấn Ron Paul và Jesse Benton.

Chẳng phải ký giả phương Tây luôn luôn đạo đức ngất trời. Không ít trường hợp thân bại danh liệt, như Jayson Blair của The New York Times hồi năm 1998 phải thôi việc vì tội đạo văn và bịa đặt. Hay gần đây Jonah Lehrer của The New Yorker phải từ chức sau khi bị phát hiện bịa đặt những lời phát biểu của Bob Dylan trong cuốn sách “Imagine: How Creativity Works“. Và mới nhất là nhà bình luận lừng danh Fareed Zakaria bị tạm đình chỉ công tác tại đài CNN và tạp chí TIME vì lỡ cầm nhầm một đoạn trong một bài báo trên The New Yorker và đưa vào một chuyên mục trên tờ TIME. Có lẽ những tội trên chưa tới mức bị miệt thị là whorespondent; dù sao đó là những sai lầm cá nhân, và không mang tính hệ thống. Muốn hiểu rõ từ kỹ giả, chỉ cần đọc những tờ như Hoàn cầu Thời báo (Global Times), Nhân dân nhật báo, hay Công An Nhân Dân.

33 comments

Trả lời

Website này sử dụng Akismet để hạn chế spam. Tìm hiểu bình luận của bạn được duyệt như thế nào.